publikacje

książki i broszury

Joanna Bornat, Paul Thompson

Głos przeszłości
Wprowadzenie do historii mówionej

„Głos przeszłości” to pierwszy, polski przekład kanonicznej książki „The Voice of the Past” napisanej przez historyków, badaczy i praktyków historii mówionej, Paula Thompsona i Joanny Bornat.

Co stanowi istotę metody historii mówionej jako źródła wiedzy? Jakie są jej relacje z innymi dyscyplinami? Jak przygotować się do rozmów i w jaki sposób prezentować ich efekty? Publikacja Głos przeszłości odpowiada na te i wiele innych pytań. Zawiera też przegląd inspirujących projektów wykorzystujących nagrania historii mówionej realizowanych w różnych zakątkach świata.

To obowiązkowa lektura dla wszystkich, którzy już zajmują się historią mówioną. Dla pozostałych może stanowić świetną zachętę do rozpoczęcia tej przygody. „Chcieliśmy, aby ta książka miała charakter zarówno praktyczny, jak i filozoficzny. […] Przedstawiamy obszerny przegląd głównych cech historii mówionej i narracji biograficznych oraz ich roli społecznej i historycznej, korzeni, rozwoju i popularyzacji na całym świecie, ich miejsca w szerszym ruchu na rzecz badania pamięci (memory movement), wreszcie – kwestii dotyczących natury pamięci jako źródła danych i jej związków z poczuciem «ja», doświadczeniem i tożsamością” ― napisali we wstępie Paul Thompson i Joanna Bornat.

praca zbiorowa

Entuzjaści. Portrety archiwistów społecznych

Zbiór reportaży nagrodzonych w konkursie „Kim jest archiwista społeczny?” zawiera sześć tekstów autorstwa: Justyny Wysockiej, Aleksandry Karmelity, Piotra Bewicza, Rafała Skórskiego, Katarzyny Wojtasik i Mileny Zatylnej.

Laureaci konkursu opisują: spuściznę fotografki Zofii Rydet, grafiki artystyczne, historie mówione pracowniczek Stoczni Gdańskiej i mieszkańców Podkarpacia, dokumentacje rodzinnych miasteczek, fotografie Warszawy, utwory muzyki tradycyjnej, pamiątki po Annie German.

Konkurs na teksty opowiadające o archiwistach społecznych został zorganizowany przez Centrum Archiwistyki Społecznej w 2020 roku. Pokonkursowy zbiór reportaży, opublikowany w 2021 roku, jest pierwszą książką przygotowaną przez Centrum Archiwistyki Społecznej.

Pobierz PDF
praca zbiorowa

Archiwum organizacji pozarządowej - poradnik dla NGO

Zbiory archiwalne organizacji pozarządowych - dokumenty, fotografie, nagrania ukazujące historię i dorobek społeczeństwa obywatelskiego - są słabo reprezentowane w archiwach państwowych. Organizacje często nie mają świadomości, że gromadzona przez nie dokumentacja jest zasobem archiwalnym i że historia ich działalności może nie zostać zapisana, jeśli same nie zadbają o zachowanie własnego dorobku.

Poradnik jest zachętą dla liderów i działaczy organizacji pozarządowych do prac nad własną historią. Przekazuje wiedzę, jak prowadzić archiwum zakładowe, wskazuje, jak zabezpieczyć dokumentację dotyczącą okoliczności powstania, idei i działań organizacji. Podpowiada, jak pozyskiwać relacje biograficzne, przedstawia też zasady digitalizacji zbiorów i ich upowszechniania.

Poradnik został przygotowany w 2017 roku jako część projektu “Pamięć trzeciego sektora”, w ramach programu Ośrodka KARTA “Obserwatorium Archiwistyki Społecznej”.

Pobierz PDF
Sylwia Żółkiewska, Małgorzata Pankowska

Digital storytelling - dlaczego warto tworzyć cyfrowe opowieści ze zbiorów archiwalnych

Publikacja jest instruktażem dotyczącym tworzenia cyfrowych opowieści ze zbiorów archiwalnych. Zawiera wskazówki dotyczące tworzenia multimedialnych prezentacji, przykładowe narzędzia, przydatne lektury i inspiracje.

Powstała jako część projektu Ośrodka KARTA "Otwarty System Archiwizacji - centrum udostępniania wirtualnych zbiorów archiwów społecznych", realizowanego w 2017 roku.

Pobierz PDF
praca zbiorowa

Archiwa społeczne. Modele współpracy z państwem / Community archives. Models of cooperation with the state

Archiwa prowadzone przez organizacje pozarządowe istnieją w wielu krajach. Nie ma jednego sprawdzonego modelu współpracy między archiwami społecznymi a państwem, istnieje natomiast wiele dobrych praktyk w zakresie polityki archiwów państwowych w stosunku do podmiotów tworzących niepaństwowy zasób archiwalny, programów dotacyjnych, samoorganizowania się czy sieciowania archiwów społecznych, które mogą stanowić dla Polski punkt odniesienia.

Publikacja, przygotowana w polskiej i angielskiej wersji językowej, przedstawia sytuację archiwów społecznych w sześciu krajach: w Kanadzie, Polsce, Nowej Zelandii, Niemczech, Wielkiej Brytanii i we Włoszech. Jest efektem międzynarodowej konferencji zorganizowanej przez Ośrodek KARTA w październiku 2014 roku w ramach projektu „Stabilizacja archiwistyki społecznej w Polsce”.

Pobierz PDF
praca zbiorowa

Archiwa organizacji pozarządowych w Polsce

Publikacja podejmuje temat funkcjonowania podmiotów gromadzących niepaństwowy zasób archiwalny, przede wszystkim archiwów organizacji pozarządowych. Uwaga poświęcona została też podobieństwom i różnicom w działalności archiwów społecznych i archiwów publicznych. Publikacja powstała w wyniku współpracy między Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych i Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. 

Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej i Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa - Lublin 2015.

Pobierz PDF
praca zbiorowa

Archiwistyka społeczna

Pierwsza książka poruszająca całościowo tematykę polskich archiwów społecznych. W pierwszej części zawiera teksty teoretyczne, opisujące m.in. miejsce archiwistyki społecznej w polskiej rzeczywistości, perspektywy jej rozwoju, problemy związane z funkcjonowaniem archiwów społecznych. Druga część jest poradnikiem stanowiącym wsparcie dla osób tworzących archiwa społeczne. Zamieszczone materiały edukacyjne prowadzą przez kolejne etapy działalności archiwum społecznego: od pozyskiwania zbiorów, przez ich prawidłowe zabezpieczanie, opracowanie i digitalizację, po udostępnianie.

Pobierz PDF

analizy i raporty

Adriana Kapała, Joanna Michałowska

W czym możemy pomóc? Raport z badania ankietowego potrzeb archiwów społecznych przeprowadzonego w dniach 31 marca – 20 kwietnia 2020 roku

Raport prezentuje wyniki badania ankietowego, przeprowadzonego w dniach 31 marca – 20 kwietnia 2020 roku. W badaniu wzięli udział przedstawiciele 94 archiwów społecznych z całej Polski.

Głównym celem badania było zgromadzenie informacji na temat aktualnej sytuacji i potrzeb archiwów społecznych w kilku obszarach, kluczowych dla ich działalności.

Pobierz PDF
praca zbiorowa

Archiwistyka społeczna - diagnoza i wyzwania

Raport ma na celu analizę pod względem jakościowym i ilościowym zbiorów społecznych oraz opiekujących się nimi podmiotów, a także opisanie zjawiska archiwistyki społecznej pod kątem realiów prawnych, w których archiwa społeczne funkcjonują. Raport zawiera m.in.:

  • dane ogólne dotyczące archiwów społecznych i ich zasobu,
  • analizę polityki państwa wobec archiwów społecznych w latach 2005-2016,
  • analizę przepisów prawnych dotyczących archiwistyki społecznej ze wskazaniem proponowanych rozwiązań systemowych,
  • analizę obecności tematu archiwistyki społecznej w nauce i dydaktyce uniwersyteckiej w latach 2005–2016,
  • analizę potencjalnego przywrócenia rejestru niepaństwowego zasobu archiwalnego w prawie archiwalnym.

Raport powstał w ramach zadania zleconego Ośrodkowi KARTA przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w priorytecie „Obserwatorium kultury”.

Pobierz PDF
praca zbiorowa

Archiwistyka społeczna - stan obecny i perspektywy

Ekspertyza charakteryzuje zbiory, zaplecze infrastrukturalne i metody opracowania zbiorów archiwów społecznych oraz analizuje dostępne systemy informacyjne, które są lub mogą zostać wykorzystane w archiwistyce społecznej. Zawiera także postulaty dotyczące rozwoju dziedziny. Ma posłużyć wypracowaniu wniosków dotyczących dalszego procesu standaryzacji i integracji danych o archiwach społecznych, a także systemu ich wsparcia metodycznego i infrastrukturalnego. Ekspertyza powstała w wyniku współpracy specjalistów z Ośrodka KARTA z naukowcami, specjalistami w dziedzinie archiwistyki.

Ekspertyza powstała w ramach projektu „Archiwa społeczne w Polsce – stan obecny i perspektywy”. Projekt jest współfinansowany ze środków otrzymanych od Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w ramach konkursu „Wspieranie działań archiwalnych 2016”.

Pobierz PDF